ΒΙΤΑΜΙΝΗ D - Η ΟΡΜΟΝΗ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ
Βιταμίνη D- η ορμόνη του ήλιου
Η βιταμίνη D θεωρήθηκε βιταμίνη όταν ανακαλύφθηκε στις αρχές του προηγούμενου αιώνα ως απαραίτητη ουσία για την υγεία των οστών που περιέχεται σε μεγάλη ποσότητα στο μουρουνέλαιο και τα λιπαρά ψάρια.
Με την πάροδο των χρόνων και την συνεχή έρευνα έγινε γνωστό ότι η βιταμίνη D είναι ουσιαστικά μια ορμόνη που παράγεται στο δέρμα με την επίδραση του ήλιου και ασκεί πολλαπλές δράσεις στο ανθρώπινο σώμα, καθώς φαίνεται να ρυθμίζει πάνω από 200 γονίδια μέσω της δράσης στον υποδοχέα της VDR.
Απαραίτητη για την υγεία των οστών
Η βιταμίνη D είναι απαραίτητη για την απορρόφηση του ασβεστίου από τις τροφές και για την σωστή ανάπτυξη του σκελετού και τη διατήρηση δυνατών οστών.
Η έλλειψη της βιταμίνης στα παιδιά οδηγεί στη νόσο της ραχίτιδας, με σοβαρή διαταραχή στην διάπλαση του σκελετού και σκελετικές παραμορφώσεις ενώ στους ενήλικες σε Οστεομαλακία, που χαρακτηρίζεται από σοβαρή μείωση της οστικής μάζας, αδύναμα οστά και πόνους στους μυς και στις αρθρώσεις, μυϊκή αδυναμία και αυξημένο κίνδυνο για πτώσεις και κατάγματα.
Πολλαπλά τα οφέλη για την υγεία όταν τα επίπεδα της βιταμίνης D είναι φυσιολογικά
Η διατήρηση των επιπέδων της βιταμίνης D στα ανώτερα φυσιολογικά επίπεδα έχει συσχετισθεί σε πολλές μελέτες με οφέλη κυρίως όσον αφορά τον καρκίνο, την σκλήρυνση κατά πλάκας , την λειτουργία του ανοσοποιητικού και την πρόληψη καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Βιταμίνη D και καρκίνος
Η επάρκεια σε βιταμίνη D και συγκεκριμένα η διατήρηση επiπέδων βιταμίνης D > 30 ng/ml μειώνει τον κίνδυνο για
- Καρκίνο του μαστού
- Καρκίνο του παχέως εντέρου και
- Καρκίνο του προστάτη
Ενώ παίζει ρόλο και στην μείωση των υποτροπών και την απάντηση στην θεραπεία
Σκλήρυνση κατά πλάκας και βιταμίνη D
Η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι πολύ πιο συχνή σε χώρες με χαμηλή ηλιοφάνεια. Η έλλειψη σε βιταμίνη D φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο στην παθογένεια της νόσου.
Η λήψη βιταμίνης D και η διατήρηση της σε υψηλά επίπεδα σε άτομα που πάσχουν από Σκλήρυνση:
- μειώνει την συχνότητα των υποτροπών
- μειώνει την ένταση των υποτροπών
- μειώνει την ανάγκη για εισαγωγές στο νοσοκομείο
Βιταμίνη D και καρδιαγγειακές παθήσεις
Τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο για:
- Αθηρωματική νόσο
- Αυξημένη αρτηριακή πίεση
- Μεταβολικό σύνδρομο
- Καρδιαγγειακές παθήσεις γενικά
Η λήψη βιταμίνης D δεν έχει δείξει ιδιαίτερα ενθαρρυντικά αποτελέσματα στην θεραπεία αυτών των παθήσεων αλλά φαίνεται να παίζει ρόλο στην πρόληψη τους
Παραγωγή Βιταμίνης D
Μπορεί να παραχθεί σε μεγάλες ποσότητες από τον οργανισμό, στο δέρμα μετά από έκθεση στον ήλιο αλλά μια άλλη πηγή είναι η διατροφή και η λήψη βιταμινών.
Η προ-ορμόνη που παράγεται στο δέρμα ή λαμβάνεται από τις τροφές υφίσταται ενεργοποίηση στο σώμα, πρώτα στο συκώτι και μετά στους νεφρούς, πριν λάβει την δραστική της μορφή.
Οτιδήποτε επηρεάζει την παραγωγή στο δέρμα, την λήψη από το έντερο, τη λειτουργία του ήπατος ή των νεφρών μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη της βιταμίνης D.
Πως ο ήλιος μας δίνει βιταμίνη D;
H βιταμίνη D παράγεται από την έκθεση του δέρματος στην ηλιακή ακτινοβολία. Για να μπορέσει να παραχθεί η βιταμίνη πρέπει το δέρμα να εκτεθεί στον ήλιο για τουλάχιστον 10-15 λεπτά χωρίς αντηλιακό και τις ώρες που η ακτινοβολία είναι κάθετη, 10 πμ- 3μμ.
Έκθεση με μαγιό το καλοκαίρι στον ήλιο για 5 λεπτά χωρίς αντιηλιακό μεταξύ 10 πμ και 3 μμ μπορεί να προκαλέσει παραγωγή εως και 10000 μονάδων D3
Τις ημέρες με συνεφειά, τον χειμώνα και σε βόρεια κλιματα η παραγωγή βιταμίνης είναι ιδιαίτερα μειωμένη. Επίσης τα άτομα με σκούρα δέρματα παράγουν λιγότερη βιταμίνη σε σχέση με τα άτομα με λιγότερη μελανίνη
Παράγοντες που επηρεάζουν την παραγωγή βιταμίνης D από το δέρμα είναι:
- Η γεωγραφική θέση
- Η εποχή (το χειμώνα η ηλιακή ακτινοβολία δεν επαρκεί για το σχηματισμό βιταμίνης D στις περιοχές βορειότερα από τον 37ο βόρειο παράλληλο και νοτιότερα από τον 37ο νότιο παράλληλο)
- Το υψόμετρο
- Η ώρα της ημέρας
- Η περιβαλλοντική μόλυνση
- Η ηλιοφάνεια
- Η χρήση αντηλιακού
- Το χρώμα του δέρματος (η περιεκτικότητα σε μελανίνη)
- Η ηλικία
- Το λίπος (αυξημένο σωματικό βάρος)
- Η ένδυση
Ποιες τροφές είναι πλούσιες σε βιταμίνη D;
- Οι περισσότερες τροφές είναι φτωχές σε βιταμίνη D
- Κάποια τρόφιμα είναι ενισχυμένα με βιταμίνη D όπως γαλακτοκομικά, χυμοί φρούτων και δημητριακά (στις Ηνωμένες Πολιτείες και όχι στην Ευρώπη)
- Η βιταμίνη D βρίσκεται σε φυσικές τροφές με την μορφή εργοκαλσιφερόλης D2 (από την μετατροπή της φυτικής εργοστερόλης ) που βρίσκεται κυρίως σε μανιτάρια ή χοληκαλσιφερόλης D3 που βρίσκεται σε λιπαρά ψάρια όπως ο σολωμός και οι σαρδέλες, στον κρόκο του αυγού, στο μουρουνέλαιο
Ποια άτομα κινδυνεύουν από έλλειψη βιταμίνης D;
- Άτομα που δεν εκτίθενται στον ήλιο αρκετά, που χρησιμοποιούν συνέχεια αντηλιακό με δείκτη προστασίας >15, ηλικιωμένοι, παχύσαρκα άτομα, άτομα που ζουν σε ιδρύματα ή έχουν παρατεταμένη νοσηλεία
- Άτομα που είναι αποκλειστικά χορτοφάγα, άτομα με προβλήματα δυσαπορρόφησης, μετά από χειρουργεία του πεπτικού συστήματος, άτομα που υποσιτίζονται, - Άτομα με κοιλιοκάκη, χρόνια παγκρεατίτιδα
- Άτομα με ήπατική ανεπάρκεια
- Άτομα που παιρνουν φάρμακα για επιληψία ή ορισμένα αντιβιωτικά για μεγάλο χρονικό διάστημα
- Άτομα με νεφρική ανεπάρκεια ή μειωμένη νεφρική λειτουργία
Πως μπορούμε να δούμε αν έχουμε έλλειψη στην βιταμίνη D;
Η έλλειψη βιταμίνης D μπορεί να φανεί με μια εξέταση αίματος. Ελέγχουμε την 25ΟΗ Vitamin D3 που μπορεί να μας δείξει τις «αποθήκες» του οργανισμού
Τα επιθυμητά επίπεδα είναι >30 ng/ml,
- επίπεδα 20-30 ng/ml φανερώνουν ανεπάρκεια,
- επίπεδα 20 ng/ml φανερώνουν έλλειψη ενώ
- επίπεδα 10 ng/ml φα
Θεραπεία ανεπάρκειας ή έλλειψης βιταμίνης D
Αν βρεθεί ανεπάρκεια ή σημαντική έλλειψη βιταμίνης D στον εργαστηριακό έλεγχο, τότε ο ιατρός σας θα πρέπει να σας δώσει θεραπεία με υψηλές δόσεις βιταμίνης για ένα διάστημα τουλάχιστον 2 μηνών έως ότου τα επίπεδα της βιταμίνης ανέβουν σε φυσιολογικά επίπεδα και μετά θα πρέπει να παίρνετε μια δόση συντήρησης για να αποφύγετε νέα έλλειψη.
Ο ιατρός σας θα αποφασίσει την κατάλληση δοσολογία για εσάς ανάλογα με τα επίπεδα σας, τον τρόπο ζωής σας και τους παράγοντες κινδύνου που παραουσιάζετε.
Προσοχή : Η σωστή θεραπεία είναι με βιταμίνη D3 (χοληκαλσιφερόλη) ή D2 (εργοκαλσιφερόλη) και όχι με 1,α βιταμίνη D.
Βιταμίνη D και οστεοπόρωση
Η σημαντική έλλειψη βιταμίνης D αυξάνει ιδιαίτερα τον κίνδυνο για οστεοπόρωση, ενώ η επάρκεια σε βιταμίνη D και η επαρκής πρόσληψη ασβεστίου μειώνουν τον κίνδυνο για οστεοπόρωση
Η συστηματική λήψη βιταμίνης D ακόμα και χωρίς ασβέστιο μειώνει τον κίνδυνο για πτώσεις και κατάγματα
Η βιταμίνη D είναι απαραίτητο κομμάτι της θεραπείας της οστεοπενίας και της οστεοπόρωσης και δεν θα πρέπει να παραβλέπεται. Κάθε άτομο με οστεοπενία ή οστεοπόρωση πρέπει να ελέγχει τα επίπεδα της βιταμίνης D στο αίμα
Βιταμίνη D και εγκυμοσύνη
Η επάρκεια βιταμίνης D στην εγκυμοσύνη είναι απαραίτητη για:
- Την απορρόφηση του ασβεστίου
- Την ανάπτυξη του σκελετού του εμβρύου
- Βοηθά στην ανάπτυξη του ανοσοποιητικού συστήματος του εμβρύου
- Ενώ νεότερες μελέτες δείχνουν μειωμένο κίνδυνο για πρόωρο τοκετό, πλακουντιακή ανεπάρκεια και διαβήτη κύησης σε εγκύους που έχουν επαρκή επίπεδα βιταμίνης D.
Οι γυναίκες κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης κινδυνεύουν ιδιαίτερα από έλλειψη βιταμίνης D λόγω της μειωμένης έκθεσης στον ήλιο. Σε όλες τις εγκύους συστήνεται η λήψη βιταμίνης D ανάλογα με τις ανάγκες τους
Βιταμίνη D για μωρά που θηλάζουν αποκλειστικά
Το μητρικό γάλα είναι η ιδανική τροφή για την ανάπτυξη του μωρού αλλά δεν περιέχει καθόλου βιταμίνη D. Τα βρεφικά γάλατα αντίθετα είναι όλα εμπλουτισμένα σε βιταμίνες. Τα μωρά που τρέφονται αποκλειστικά με μητρικό γάλα θα πρέπει να λαμβάνουν βιταμίνη D σε υγρή μορφή. Συζητήστε με τον παιδίατρο σας την ποσότητα και την συχνότητα που χρειάζεται το δικό σας μωρό.
Συμπληρώματα βιταμίνης: πόσο πρέπει να παίρνουμε καθημερινά;
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής αυξάνει τον κίνδυνο για σοβαρή έλλειψη βιταμίνης D λόγω της ελλειψης συχνής έκθεσης στον ήλιο, της χρήσης αντηλιακών με υψηλό δείκτη προστασίας, της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, της παχυσαρκίας. Για να αποφύγουμε τη σοβαρή έλλειψη πρέπει πάντα να χορηγούμε συμπληρώματα σε:
- Εγκύους (800 IU/ ήμερα)
- Μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες (800-2000 IU)
- Ηλικιωμένους άνδρες (800-2000 IU)
- Άτομα με οστεοπόρωση (τουλάχιστον 2000 IU)
- Μωρά που θηλάζουν (400 IU)
- Άτομα με παράγοντες κινδύνου για σοβαρή έλλειψη (τουλάχιστον 2000 iu/ημέρα)
Δεν υπάρχουν κατευθυντήριες οδηγίες για τη χρήση βιταμίνης D για την πρόληψη ασθενειών εκτός της οστεοπόρωσης
«Ο ήλιος είναι γιατρός»
Η γνωστή αυτή ρύση βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην ικανότητα του ηλιακού φωτός να προκαλέσει την παραγωγή βιταμίνης D από το δέρμα ασκώντας έτσι πολλαπλά οφέλη στον οργανισμό.
Η έκθεση στον ήλιο χρειάζεται προσοχή. «Παν μέτρον άριστον»!
΄Εκθεση 10-15 λεπτά στα πόδια και χέρια τις ημέρες με αυξημένη ηλιοφάνεια , χωρίς αντηλιακό, μπορεί να βοηθήσει την υγεία μας χωρίς να αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του δέρματος
Αν κινδυνεύετε από έλλειψη βιταμίνης D, κάντε έλεγχο στα επίπεδα της τώρα
Η καλύτερη ιατρός στον χώρο της! Γνωρίζει το αντικείμενο όσο λίγοι, αφιερώνει χρόνο και σου εξηγεί τα πάντα! Σ' ευχαριστώ Βούλα!
Γιώργος Π.
Καταπληκτική ιατρός! Φοβερός άνθρωπος!
Νίκος Π.
Εξαιρετική γιατρός με σπουδες στο αντικείμενο της. Βοηθάει στην σωστή διάγνωση με την κατάλληλη αγωγή
Αναστασάι Δ.
