• 
• 

Τι είναι η πρόωρη εμμηνόπαυση, η πρώιμη εμμηνόπαυση και η πρωτογενής ωοθηκική ανεπάρκεια;



Η πρόωρη και πρώιμη εμμηνόπαυση αφορούν σε περιπτώσεις όπου μια γυναίκα μπαίνει στη φάση της εμμηνόπαυσης σε πιο μικρή ηλικία από αυτή που συνήθως αναμένεται. Και οι δύο αυτές καταστάσεις μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα οι γυναίκες να μη μπορούν να μείνουν έγκυες. Εάν δεν υπάρχει κάποια παθολογική ή χειρουργική αιτία για την πρόωρη εμμηνόπαυση, τότε η κατάσταση αυτή ονομάζεται πρωτογενής ωοθηκική ανεπάρκεια. Η πρωτογενής ωοθηκική ανεπάρκεια αναφέρεται επίσης και ως πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια.
Ωστόσο, ο όρος πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια πλέον δε χρησιμοποιείται. Ο λόγος είναι ότι αρκετές γυναίκες που έχουν διαγνωσθεί με πρώιμη εμμηνόπαυση μπορεί να έχουν διαλείπουσα ωορρηξία, έμμηνο ρύση ή ακόμη και εγκυμοσύνη, παρά τη διάγνωση για «αποτυχία» των ωοθηκών.

Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στην πρόωρη και την πρώιμη εμμηνόπαυση;

Η διαφορά ανάμεσα στην πρόωρη και την πρώιμη εμμηνόπαυση αφορά στην ηλικία που συμβαίνει η κάθε μία. Οι γυναίκες, κατά κανόνα, μπαίνουν στη φάση της εμμηνόπαυσης στις αρχές της ηλικίας των 50. Η μέση ηλικία για την εμμηνόπαυση είναι ανάμεσα στα 51 με 52 έτη.

Η πρόωρη εμμηνόπαυση εμφανίζεται σε μια γυναίκα που δεν έχει συμπληρώσει τα 40 έτη της ηλικίας της.

Από την άλλη, η πρώιμη εμμηνόπαυση συμβαίνει όταν μια γυναίκα μπει στην εμμηνόπαυση πριν από την ηλικία των 45 ετών.

Πολλές από τις αιτίες της πρόωρης εμμηνόπαυσης μπορεί να είναι επίσης αιτίες της πρώιμης εμμηνόπαυσης. Είναι γεγονός επίσης ότι οι δύο αυτοί τύποι εμμηνόπαυσης εμφανίζουν πολλά όμοια συμπτώματα.

Πόσο συχνή είναι η πρόωρη εμμηνόπαυση, η πρώιμη εμμηνόπαυση και η πρωτογενής ωοθηκική ανεπάρκεια;

Η πρόωρη εμμηνόπαυση συμβαίνει σε ποσοστό περίπου 1% των γυναικών που βρίσκονται στην ηλικία κάτω των 40 ετών. Η πρώιμη εμμηνόπαυση, η οποία εμφανίζεται σε γυναίκες κάτω των 45 ετών, παρατηρείται στο 5% περίπου των γυναικών, αλλά το ποσοστό αυτό παρουσιάζει τάσεις αύξησης τα τελευταία χρόνια.

Ποια είναι τα αίτια της πρόωρης εμμηνόπαυσης;

Η πρόωρη εμμηνόπαυση μπορεί να προκληθεί από κάποια πάθηση ή θεραπεία ή μπορεί η αιτία να μην είναι ξεκάθαρη. Πιθανοί παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε πρόωρη εμμηνόπαυση περιλαμβάνουν:

• Χειρουργική επέμβαση των ωοθηκών.
• Χρόνιο κάπνισμα
• Παρενέργεια από χημειοθεραπεία ή ακτινοβολία.
• Οικογενειακό ιστορικό εμμηνόπαυσης σε νεαρή ηλικία.
• Ύπαρξη παθήσεων όπως:

o   Χρωμοσωμικές ανωμαλίες (Fragile X, σύνδρομο Turner)

o   Αυτοάνοσες ασθένειες (όπως ρευματοειδής αρθρίτιδα, φλεγμονώδης νόσος του εντέρου)

o   HIV και AIDS

• Συγκεκριμένες λοιμώξεις όπως είναι η παρωτίτιδα

Ποια είναι τα συμπτώματα της πρόωρης εμμηνόπαυσης, της πρώιμης εμμηνόπαυσης και της πρωτογενούς ωοθηκικής ανεπάρκειας;

Οι γυναίκες μπορεί να αρχίσουν να έχουν ακανόνιστους εμμηνορρυσιακούς κύκλους ήδη μερικά χρόνια πριν από την τελευταία έμμηνο ρύση. Εάν οι κύκλοι μιας γυναίκας είναι ακανόνιστοι, θα πρέπει να μιλήσει με το γιατρό της με σκοπό τη διερεύνηση των πιθανών αιτιών που τους προκαλούν. Τα συμπτώματα της πρόωρης και πρώιμης εμμηνόπαυσης περιλαμβάνουν πολλά από τα τυπικά συμπτώματα της εμμηνόπαυσης. Αυτά μπορεί να είναι τα εξής:

• Ξαφνικές εξάψεις (ανεβαίνει η θερμοκρασία του σώματος)
• Νυχτερινή εφίδρωση ή ρίγη
• Κολπική ξηρότητα που προκαλεί δυσφορία κατά τη σεξουαλική επαφή
• Επείγουσα και συχνή ανάγκη για ούρηση
• Περισσότερες λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος
• Δυσκολία στον ύπνο (αϋπνία)
• Συναισθηματικές αλλαγές (ευερεθιστότητα, μεταπτώσεις διάθεσης, ήπια κατάθλιψη, επιδείνωση του άγχους)
• Ξηροδερμία, ξηροφθαλμία ή ξηροστομία
• Ευαισθησία στο στήθος
• Ταχυπαλμίες
• Πονοκέφαλοι
• Πόνοι στις αρθρώσεις και στους μυς
• Αλλαγές στη λίμπιντο (μειωμένη σεξουαλική όρεξη)
• Δυσκολία συγκέντρωσης, απώλεια μνήμης (συχνά προσωρινή)
• Αύξηση βάρους
• Απώλεια ή αραίωση μαλλιών
• υπογονιμότητα

Ποιοι είναι οι κίνδυνοι της πρόωρης εμμηνόπαυσης και της πρωτογενούς ωοθηκικής ανεπάρκειας;

Η απώλεια οιστρογόνων σε νεαρή ηλικία σχετίζεται με αυξημένους κινδύνους διαφόρων ιατρικών προβλημάτων. Οι κίνδυνοι αυτοί περιλαμβάνουν:

• Πρόωρο θάνατο
• Ποικίλες νευρολογικές παθήσεις (συμπεριλαμβανομένης της άνοιας)
• Σεξουαλική δυσλειτουργία
• Καρδιαγγειακές ασθένειες
• Ψυχολογικές διαταραχές
• Οστεοπόρωση

Πώς γίνεται η διάγνωση της πρόωρης εμμηνόπαυσης, της πρώιμης εμμηνόπαυσης και της πρωτογενούς ωοθηκικής ανεπάρκειας;

Εάν μια γυναίκα αρχίσει να εμφανίζει συμπτώματα εμμηνόπαυσης πριν την ηλικία των 40, ο γιατρός θα προχωρήσει σε λήψη ιατρικού ιστορικού και παράλληλα θα πραγματοποιήσει σειρά εξετάσεων για τη διάγνωση πρόωρης ή πρώιμης εμμηνόπαυσης.
Η διαγνωστική διαδικασία περιλαμβάνει:

• Ερωτήσεις σχετικά με τη συχνότητα της περιόδου
• Λήψη οικογενειακού ιστορικού (εμμηνόπαυση σε νεαρή ηλικία)
• Εξετάσεις για τον έλεγχο των επιπέδων των ορμονών (οιστρογόνα και γοναδοτροπίνες, προλακτίνη, θυρεοειδικές ορμόνες , έλεγχος λειτουργίας της υπόφυσης και των επινεφριδίων)
• Αναζήτηση για άλλες παθήσεις που μπορεί να συμβάλλουν στην εκδήλωση των συμπτωμάτων

Οι γυναίκες που για 12 συνεχείς μήνες δεν έχουν περίοδο και δεν ακολουθούν κάποια φαρμακευτική αγωγή η οποία μπορεί να αποτελεί αιτία διακοπής της έμμηνου ρύσης, μπορεί να βρίσκονται στη φάση της εμμηνόπαυσης.

 

Ποια είναι η θεραπεία της πρώιμης εμμηνόπαυσης και της πρωτογενούς ωοθηκικής ανεπάρκειας;

Ο τρόπος διαχείρισης της κατάστασης μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με την αιτία που προκάλεσε την πρώιμη εμμηνόπαυση. Δεδομένων των κινδύνων για την υγεία που σχετίζονται με την πρώιμη εμμηνόπαυση, η θεραπεία υποκατάστασης ορμονών (HRT) συνιστάται συνήθως σε όλες τις γυναίκες με πρόωρη εμμηνόπαυση ή πρωτοπαθή ωοθηκική ανεπάρκεια, εκτός εάν υπάρχει κάποιος σοβαρός λόγος για τον οποίο δε μπορεί να χρησιμοποιηθεί.

Υπάρχει μεγάλη σύγχυση σχετικά με την ασφάλεια των ορμονικών θεραπειών.

Πολλοί από τους κινδύνους της ορμονικής θεραπείας που εφαρμόζεται μετά τη φυσιολογική εμμηνόπαυση θεωρείται ότι δεν ισχύουν για γυναίκες που έχουν πρόωρη εμμηνόπαυση. Είναι σημαντικό η γυναίκα να συζητήσει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της ορμονικής υποκατάστασης με έναν ειδικό Ενδοκρινολόγο ή Γυναικολόγο. Ορισμένοι ειδικοί υγείας διαθέτουν επιπλέον πιστοποίηση στη διαχείριση της εμμηνόπαυσης, προσφέροντας με αυτόν τον τρόπο πολύτιμη βοήθεια όσον αφορά στις αντικρουόμενες πληροφορίες σχετικά με την ασφάλεια της ορμονικής θεραπείας.

Μπορώ να μείνω έγκυος εάν έχω διαγνωστεί με πρόωρη ή πρώιμη εμμηνόπαυση ή πρωτογενή ωοθηκική ανεπάρκεια;

Εάν οι ωοθήκες δεν έχουν αφαιρεθεί χειρουργικά, είναι δύσκολο μια γυναίκα κάτω των 45 ετών να διαγνωστεί με «εμμηνόπαυση», σε αντίθεση με την πρωτογενή ωοθηκική ανεπάρκεια. Οι γυναίκες με πρωτογενή ωοθηκική ανεπάρκεια μπορεί να έχουν διαλείπουσα ωορρηξία, η οποία μπορεί να συνοδεύεται ή όχι από εμμηνορρυσία. Άλλες γυναίκες μπορεί να είναι σε θέση να μείνουν έγκυες μέσω εξωσωματικής γονιμοποίησης με δωρεά ωαρίων. Είναι σημαντικό η γυναίκα να μιλήσει με κάποιον ειδικό γονιμότητας για να εξερευνήσει τις επιλογές της.

Οι διαθέσιμες επιλογές διαφέρουν ανάλογα με το αν η γυναίκα ενδιαφέρεται να αποκτήσει παιδιά στο μέλλον. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η γονιμότητα μπορεί να αποκατασταθεί και η εγκυμοσύνη να είναι δυνατή. Μια επικρατούσα επιλογή είναι η υποβοηθούμενη αναπαραγωγική τεχνολογία (ART), συμπεριλαμβανομένης της εξωσωματικής γονιμοποίησης (IVF).

Σε περίπτωση που μια γυναίκα δεν επιθυμεί να μείνει έγκυος όσο ακολουθεί θεραπεία υποκατάστασης ορμονών, ο γιατρός θα συστήσει τις κατάλληλες επιλογές αντισύλληψης.