ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Μαγνήσιο και ο ρόλος του στο Διαβήτη

Γνωρίζατε ότι το μαγνήσιο αποτελεί περίπου το 5% του ανθρώπινου σώματος; Το σώμα ενός ενήλικα αποτελείται από περίπου 25γρ μαγνησίου. Σχεδόν το 50% αυτού βρίσκεται στα οστά μας και το υπόλοιπο σε όργανα, ενώ μόλις το 1% βρίσκεται στο αίμα.

Δράσειςμαγνησίου

Το μαγνήσιο αποτελεί το τέταρτο πιο διαδεδομένο ενδοκυττάριο κατιόν συμπεριλαμβανομένου του εξωκυττάριου χώρου και ένα από τα σημαντικότερα μέταλλα για τον ανθρώπινο οργανισμό όντας υπεύθυνο για πληθώρα σωματικών λειτουργιών.
Ως συμπαράγοντας συμμετέχει σε >300 χημικές αντιδράσεις μεταξύ των οποίων:

• Σύνδεση ορμονών (π.χ. ινσουλίνη, θυροξίνη, οιστρογόνα κλπ) με τον υποδοχέα τους και μεταφορά σήματος αυτών, καθώς και των κατεχολαμινών και διαφόρων νευροδιαβιβαστών (ντοπαμίνη, σεροτονίνη κλπ)
• Διαμεμβρανική μεταφορά ιόντων
• Ρύθμιση του συστήματος της αδενυλικής κυκλάσης
• Μυϊκή σύσπαση
• Νευρωνική δραστηριότητα
• Σύνδεση του ασβεστίου με τους διαύλους του
• Μεταβολισμός της γλυκόζης

Μαγνήσιο και Διαβήτης

Το μαγνήσιο κατέχει σημαντικό ρόλο τόσο στην ανάπτυξη όσο και στη διαχείριση του σακχαρώδη διαβήτη.
Η υπομαγνησιαιμία είναι πολύ συχνή στα άτομα με διαβήτη. Πολλά από τα ένζυμα που συμμετέχουν στο μεταβολισμό της γλυκόζης χρειάζονται το μαγνήσιο ως συμπαράγοντα, οπότε η έλλειψη αυτού μπορεί να επηρεάσει την όλη διαδικασία.
Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ευεργετική επίδραση του μαγνησίου στην διαχείριση του σακχάρου. Κάποιες άλλες είχαν όμως ουδέτερα αποτελέσματα.
Μετα-ανάλυση των Dong και συν., το 2011, 13 προοπτικών μελετών που συμπεριέλαβε 536,318 άτομα ανέδειξε ότι η πρόσληψη μαγνησίου σχετίζεται αντίστροφα με τον κίνδυνο ανάπτυξης διαβήτη τύπου 2 με έναν δοσο-εξαρτώμενο τρόπο, ενώ στη μελέτη των Rodriguez-Moran M. και συν., η υποκατάσταση του μαγνησίου από το στόμα βρέθηκε να βελτιώνει την ινσουλινοευαισθησία και τον μεταβολικό έλεγχο σε ασθενείς με διαβήτη.
Χαμηλά επίπεδα μαγνησίου απαντώνται συχνά και σε άτομα με διαβήτη τύπου 1. Έχει βρεθεί ότι τα άτομα με διαβήτη τύπου 1 με χαμηλά επίπεδα μαγνησίου είναι περισσότερο επιρρεπή σε αμφιβληστροειδοπάθεια και νευροπάθεια λόγω του διαβήτη.
Τονίζεται ότι οι διαβητικοί ασθενείς πρέπει να ελέγχουν τουλάχιστον 2 φορές το χρόνο τα επίπεδα μαγνησίου τους καθώς με τον καιρό τείνουν να μειώνονται.

Αλληλεπιδράσεις μαγνησίου με φάρμακα κοινά σε διαβητικούς ασθενείς

Ορισμένα φάρμακα που λαμβάνονται συχνά από άτομα με διαβήτη μπορεί να επηρεάσουν το μαγνήσιο ορού. Ποια είναι αυτά;
1. Διουρητικά (για την υψηλή αρτηριακή πίεση και καρδιακές παθήσεις)
Κοινή διουρητικά περιλαμβάνουν τις θειαζίδες και διουρητικά της αγκύλης. Αποτελούν τη συχνότερη αιτία υπομαγνησιαιμίας σε ασθενείς με διαβήτη (50% των ασθενών με χρόνια χρήση φουροσεμίδης έχει χαμηλά επίπεδα μαγνησίου). Στο σώμα μας υπάρχει ένα κανάλι μαγνησίου που βοηθά στη διατήρηση του μαγνησίου. Τα φάρμακα αυτά επηρεάζουν την απορρόφηση του μαγνησίου, αυξάνοντας τις απώλειες στα ούρα. Οι θειαζίδες μπορεί επίσης να συμβάλουν στην υπεργλυκαιμία. Ωστόσο, είναι διαθέσιμα και διουρητικά τα οποία «συντηρούν» το μαγνήσιο (σπειρονολακτόνη και αμιλορίδη). Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας σχετικά με αυτό το θέμα.
2. Σουλφονυλουρίες (φάρμακο που διεγείρει την έκκριση ινσουλίνης)
Όταν ένας ασθενής παίρνει μαγνήσιο ή όταν ένα άτομο παίρνει αντιόξινα (που περιέχουν υδροξείδιο του μαγνησίου), ταυτόχρονα με τη λήψη σουλφονυλουρίας, αυξάνεται η απορρόφηση του φαρμάκου, με αποτέλεσμα αυξημένες πιθανότητες για υπογλυκαιμία. Αυτό είναι ένα σημείο που θα πρέπει οπωσδήποτε να συζητηθεί με το γιατρό σας.
3. Αποκλειστές διαύλων ασβεστίου (φάρμακο για την υψηλή αρτηριακή πίεση)
Τα φάρμακα αυτά (π.χ. νιφεδιπίνη, αμλοδιπίνη, φελοδιπίνη κλπ) δρουν μειώνοντας την είσοδο ασβεστίου στα κύτταρα. Το μαγνήσιο μπορεί να δράσει με τον ίδιο τρόπο. Λαμβάνοντας μαγνήσιο με αυτά τα φάρμακα μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλη πτώση της αρτηριακής πίεσης.

Διαιτητικές ανάγκες σε μαγνήσιο

Στον πίνακα που ακολουθεί μπορείτε να εντοπίσετε την απαιτούμενη ημερήσια ποσότητα μαγνησίου.

* Το Ανώτατο Επίπεδο Ανεκτής Πρόσληψης αναφέρεται στην πρόσληψη μαγνησίου από συμπληρώματα και όχι από το φαγητό και το νερό.
Εκτιμάται ότι μόνο το 40% των ανθρώπων στις ΗΠΑ καταναλώνουν τις συνιστώμενες ποσότητες
Υπομαγνησιαιμία (<1,8mg/dL Mg στον ορό) μπορεί να οφείλεται σε μειωμένη διαιτητική πρόσληψη, αυξημένη αποβολή από το έντερο ή τους νεφρούς ή τέλος σε μεταφορά του μετάλλου από τον εξωκυττάριο στον ενδοκυττάριο χώρο. Τα ευπαθή στην υπομαγνησιαιμία συστήματα είναι το νευρομυϊκό και το καρδιαγγειακό. Σε ανεπάρκεια μαγνησίου παρατηρείται αυξημένη αποβολή καλίου και ασβεστίου στα ούρα, αλλά και εναπόθεση ασβεστίου στους μαλακούς ιστούς (νεφροί, αρτηρίες, σύνδεσμοι, εγκέφαλος). Επηρεάζεται η απορρόφηση της βιταμίνης D, που δίνεται φαρμακολογικά, ενώ παρατηρούνται επίσης μυικές κράμπες και επιληπτικές κρίσεις.
Αντίθετα, η υπερβολική πρόσληψη μαγνησίου μπορεί να προκαλέσει διάρροια, να παρεμποδίσει το σχηματισμό οστών και να προκαλέσει καρδιακή ανακοπή.

Διαιτητικές πηγές μαγνησίου

Τέλος, ακολουθεί ένας πίνακας με την περιεκτικότητα βασικών τροφίμων σε μαγνήσιο. Πολύ καλές πηγές διαιτητικού μαγνησίου αποτελεί ο φλοιός σταριού, η κινόα, η βρώμη, το σουσάμι, ο λιναρόσπορος, το κακάο, ενώ μέτριες πηγές τα γαλακτοκομικά, και ορισμένα λαχανικά και φρούτα, όπως η μπανάνα και το μπρόκολο. Το πλούσιο σε μέταλλα νερό (σκληρό νερό) θεωρείται επίσης καλή πηγή μαγνησίου.

Χρησιμοποιήθηκε η βάση τροφίμων του USDA για τον προσδιορισμό των τιμών.

Υπόδειγμα Διατροφής πλούσιο σε μαγνήσιο

Τα συμπληρώματα μαγνησίου δεν φαίνεται να έχουν την ίδια ευεργετική επίδραση που έχει η διατροφή με τροφές πλούσιες σε μαγνήσιο, τα συμπληρώματα δηλαδή δεν πρέπει να υποκαθιστούν την σωστή διατροφή. 
            Ολοκληρώνοντας, παραθέτουμε ένα ημερήσιο διαιτολόγιο περίπου 2000 θερμίδων, που υπερ-καλύπτει τις ανάγκες σε μαγνήσιο ενός ενήλικα άνδρα (όπως προαναφέρθηκε, τα 420mg αποτελoύν τη Συνιστώμενη Διαιτητική Πρόσληψη για άνδρες >31 ετών). Δίπλα από κάθε τρόφιμο, για εκπαιδευτικούς λόγους, αναφέρονται οι θερμίδες και η ποσότητα μαγνησίου ώστε να εντοπίσετε ευκολότερα τα τρόφιμα που αποτελούν καλές πηγές μαγνησίου.

Συμπερασματικά, τα χαμηλά επίπεδα μαγνησίου μπορεί να επηρεάσουν την πρόληψη και διαχείριση του διαβήτη. Μια σοβαρή συζήτηση θα πρέπει να γίνει μεταξύ των επαγγελματιών υγείας σχετικά με την κατάσταση του μαγνησίου και του κατά πόσο περισσότερο μαγνήσιο είναι απαραίτητο είτε μέσω της διατροφής είτε μέσω σκευασμάτων. Πριν πάρετε κάποιο συμπλήρωμα συμβουλευτείτε οπωσδήποτε το γιατρό σας.

ΠΗΓΕΣ

• USDA Food Database. National Nutrient Database for Standard Reference Release 27.
• Center for Magnesium Education and Research, LLC, RDA Tables. 
  http://www.magnesiumeducation.com/essential-nutrients-for-humans/2-uncategorised/23-rda-table
• Λαμπαδιάρη Β.Α. Μαγνήσιο: Οι δράσεις του είναι πλειοτροπικές. Ελληνικά Διαβητολογικά Χρονικά 25, 2: 98-105, 2012
• Dong JY et al. Magnesium intake and risk of type 2 diabetes: meta-analysis of prospective cohort studies. Diabetes Care 2011; 34: 2116-22.
• Rodriguez-Moran M, Guerrero-Romero F. Oral magnesium supplementation improves insulin sensitivity and metabolic control in type 2 diabetic subjects. Diabetes Care 2003; 26: 1147-52.