Ο θηλασμός αποτελεί τη φυσική συνέχεια της εγκυμοσύνης, καθώς το σώμα της μητέρας εξακολουθεί να τρέφει το βρέφος. Για το σκοπό αυτό οι μαστικοί αδένες εκκρίνουν γάλα που προορίζεται για το βρέφος. Σήμερα, όπως και στο παρελθόν, 99% των γυναικών είναι ικανές να θηλάσουν.
Το ώριμο μητρικό γάλα, του οποίου η σύνθεση ολοκληρώνεται στο τέλος του 1ου μήνα, παράγεται για να καλύψει τις ανάγκες βρέφους και περιέχει τα ίδια θρεπτικά συστατικά με αυτό της αγελάδας, όμως σε διαφορετικές αναλογίες. Το γάλα που παράγει κάθε θηλαστικό είναι στις ιδανικές αναλογίες για την ανάπτυξη του συγκεκριμένου θηλαστικού. Έτσι το μητρικό γάλα παρέχει μια ισορροπία θρεπτικών συστατικών με υψηλή βιοδιαθεσιμότητα, προσφέρει αντισώματα, προστατεύει από γαστρεντερικές λοιμώξεις και αλλεργίες, παρέχει ορμόνες απαραίτητες για τη φυσιολογική ανάπτυξη του βρέφους και φυσικά προάγει την ανάπτυξη ψυχικού δεσμού μεταξύ μητέρας και βρέφους.
Οι περισσότερες γυναίκες κατά την εγκυμοσύνη εναποθηκεύουν περίπου 2 έως 4 kg λίπους, το οποίο τώρα χρησιμοποιείται για να παρέχει ένα μέρος της επιπλέον ενέργειας, που είναι αναγκαία κατά το θηλασμό. Έχει υπολογισθεί ότι το εναποθηκευμένο λίπος προσδίδει 200-300 θερμίδες την ημέρα, για μια περίοδο θηλασμού 3 μηνών. Αυτό το ποσό πληροί μόνο εν μέρει τις ενεργειακές ανάγκες της μητέρας και το υπόλοιπο πρέπει να προέλθει από την καθημερινή διατροφή κατά τους 3 πρώτους μήνες του θηλασμού. Εάν ο θηλασμός διαρκέσει περισσότερο από 3 μήνες ή εάν το σωματικό βάρος της θηλάζουσας μειωθεί κάτω από το ιδανικό για το ύψος της, τότε η ενεργειακή της πρόσληψη μέσω της τροφής πρέπει να αυξηθεί.
Σε γενικές γραμμές, η επιπλέον ενέργεια που είναι απαραίτητη να προσλαμβάνει η μητέρα από την καθημερινή της διατροφή ανέρχεται στις 500 θερμίδες. Οι θερμιδικές απαιτήσεις της θηλάζουσας καθορίζονται από την ποσότητα του μητρικού γάλακτος που παράγεται, δηλαδή όσο περισσότερο μια γυναίκα θηλάζει τόσο υψηλότερες οι θερμιδικές της ανάγκες. Η υιοθέτηση μιας υγιεινής, ισορροπημένης διατροφής θα εφοδιάσει τον οργανισμό με τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά και θα βοηθήσει στην παραγωγή καλής ποιότητας μητρικού γάλακτος για το μωρό.
Στην περίπτωση που η θηλάζουσα επιθυμεί να ξεκινήσει την απώλεια των κιλών της εγκυμοσύνης, δεν χρειάζεται να προστεθούν 500 θερμίδες ανά ημέρα στο διαιτολόγιό της. Η παρακολούθηση του μέγεθος των μερίδων σας και η αποφυγή των τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε λίπος είναι σημαντική. Μια δίαιτα πολύ χαμηλή σε θερμίδες δε θα αλλάξει τη σύνθεση του μητρικού γάλακτος, όμως θα επηρεάσει την ποσότητα του γάλακτος που παράγεται. Όταν η απώλεια βάρους δε ξεπερνά το 0,5 - 1 κιλό την εβδομάδα. Και εδώ, μια υγιεινή διατροφή, με ποικιλία τροφίμων είναι καθοριστικής σημασίας.
Απαιτήσεις σε θρεπτικά συστατικά
Όσον αφορά τις ημερήσιες ανάγκες της θηλάζουσας μητέρας σε θρεπτικά συστατικά, αυτές διαφοροποιούνται σε σχέση με την περίοδο πριν ή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Ιδιαίτερα η πρωτεϊνική πρόσληψη πρέπει να αυξηθεί κατά 15-20 γραμ. τους πρώτους 6 μήνες, λόγω του ότι το 70% της διαιτητικής πρωτεΐνης μετατρέπεται σε πρωτεΐνη γάλακτος. Μετά τον 6ο μήνα, απαιτούνται επιπλέον 12 γραμ. πρωτεΐνης. Αντίθετα, το λίπος και οι υδατάνθρακες της δίαιτας δεν επηρεάζουν το μητρικό γάλα.
Από την ομάδα των λιποδιαλυτών βιταμινών, ιδιαίτερη προσοχή χρειάζονται η βιταμίνη Α και η βιταμίνη Ε. Χρειάζονται επιπλέον 500-600μg RE βιταμίνης Α ημερησίως και 4mg επιπλέον α-τοκοφερόλης (ενεργή μορφή της βιταμίνης Ε). Όπως και στην περίπτωση των λιποδιαλυτών βιταμινών, έτσι και η συγκέντρωση υδατοδιαλυτών βιταμινών στο γάλα εξαρτάται από τη διαιτητική πρόσληψη της μητέρας. Η βιταμίνη C και οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β είναι ιδιαίτερα σημαντικές.
Θρεπτικό συστατικό |
Διαιτητική πηγή |
Α |
Συκώτι, κρόκος αυγού, γαλακτοκομικά, βούτυρο, εμπλουτισμένες μαργαρίνες. β- καροτένιο: καρότα, σκούρα πράσινα λαχανικά (σπανάκι, μαρούλι), διάφορα φρούτα (βερίκοκα) |
Ε |
Ελαιόλαδο, καρύδια, αμύγδαλα, φουντούκια |
C |
Εσπεριδοειδή, τομάτες, πιπεριές, πατάτες, πράσινα φυλλώδη λαχανικά |
Φυλλικό οξύ |
πράσινα φυλλώδη λαχανικά, συκώτι, μαγιά μπύρας, πορτοκάλια, όσπρια. |
Β1 (θειαμίνη) |
Χοιρινό, δημητριακά ολικής άλεσης, όσπρια, ξηροί καρποί |
Β2 (ριβοφλαβίνη) |
Γαλακτοκομικά, συκώτι, μανιτάρια, πράσινα φυλλώδη λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης, μύδια |
Β3 (νιασίνη) |
Κρέας, γαλακτοκομικά, αυγά, πουλερικά, ψάρια, ξηροί καρποί |
Β6 (πυριδοξίνη) |
Κρέας, ψάρια, θαλασσινά, πουλερικά, πράσινα φυλλώδη λαχανικά, πατάτες, όσπρια, δημητριακά ολικής άλεσης |
Β12 |
Εντόσθια των ζώων, γαλακτοκομικά, τρόφιμα που έχουν υποστεί βακτηριακή ζύμωση |
Ψευδάργυρος |
Οστρακόδερμα, μαλάκια, εντόσθια, κρέας, σύκα, μανιτάρια, φύτρο δημητριακών, δημητριακά ολικής άλεσης, ξηροί καρποί |
Σελήνιο |
Οστρακόδερμα, κρέας, δημητριακά και λαχανικά που έχουν καλλιεργηθεί σε εδάφη με ικανοποιητικά επίπεδα του μετάλλου |
Οδηγίες για τις θηλάζουσες μητέρες
Ο παρακάτω πίνακας μπορεί να σας βοηθήσει να καταρτίσετε ένα διατροφικά πλήρες διατροφικό πλάνο κατά τη διάρκεια του θηλασμού.
Ομάδα τροφίμων |
Αριθμός μερίδων / ημέρα |
Με τι ισοδυναμεί 1 μερίδα |
Γάλα, γιαούρτι, τυρί |
4 -5 (οι γυναίκες που θηλάζουν >1 βρέφος μπορεί να χρειάζεται να προσλαμβάνουν 6 και περισσότερες μερίδες) |
1 φλιτζάνι γάλα |
Κρέατα, πουλερικά, ψάρι, όσπρια, αρακάς, αυγά |
6-7 |
30 γραμ. |
Φρούτα |
2-4 (οπωσδήποτε ένα εξ’ αυτών να είναι πορτοκάλι ή ακτινίδιο ή φράουλες) |
1 μικρό φρούτο (π.χ. μήλο, αχλάδι, ½ μπανάνα) ½ φλιτζάνι χυμός |
Λαχανικά |
3-5 (τουλάχιστον 1 μερίδα σκούρα πράσινα ή πορτοκαλί λαχανικά) |
1 φλιτζάνι ωμά |
Ψωμί, δημητριακά, ρύζι, ζυμαρικά |
6-11 |
1 φέτα ψωμί |
Λίπη και έλαια, ξηροί καρποί |
2-3 |
1 κ. σούπας ελαιόλαδο |
Επιπλέον:
Πηγές
Nutrition Practice Group. Pediatric Μanual of Clinical Dietetics. The American Dietetics Association
Nutrition Therapy for Women who are Exclusively Breastfeeding. The American Dietetics Association.
ΕφηΚολοβέρου, Msc
Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Υποψ. Διδάκτωρ Χαροκοπείου Πανεπιστημίου
Παχυσαρκία – Διαβήτης
τηλ: 6945040861
e-mail:
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Η καλύτερη ιατρός στον χώρο της! Γνωρίζει το αντικείμενο όσο λίγοι, αφιερώνει χρόνο και σου εξηγεί τα πάντα! Σ' ευχαριστώ Βούλα!
Γιώργος Π.Καταπληκτική ιατρός! Φοβερός άνθρωπος!
Νίκος Π.Εξαιρετική γιατρός με σπουδες στο αντικείμενο της. Βοηθάει στην σωστή διάγνωση με την κατάλληλη αγωγή
Αναστασάι Δ.