Περιοδικό Life Positive, τεύχος 37

Λεπτομέρειες

28 | 04 | 14

Link: http://lifepositive.gr/

Διαβήτης: Πώς μπορούμε να τον ελέγξουμε;
Σακχαρώδης διαβήτης. Πολλοί έχουν χαρακτηρίσει τη νόσο ως κάποιου είδους αναπηρία, η πρόοδος όμως που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια επιτρέπει στους ασθενείς με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή και διατροφή να ζουν μια φυσιολογική ζωή, χωρίς να στερούνται τις καθημερινές απολαύσεις της. Η Ενδοκρινολόγος –Διαβητολόγος Βούλα Μεντζελοπούλου μας βοηθά να καταλάβουμε τι είναι ο διαβήτης και πώς μπορούμε να τον ελέγξουμε.

Χαρακτηρίζεται παγκόσμια «επιδημία» και όχι τυχαία. Αρκεί να σκεφθεί κανείς ότι μόνο στην Ελλάδα, περίπου 900.000 άτομα (8–9% του συνολικού πληθυσμού) πάσχουν από διαβήτη, ενώ σε όλον τον κόσμο πάσχουν 171 εκατομμύρια άνθρωποι ή αλλιώς το 2,8% του παγκόσμιου πληθυσμού. Ακόμη πιο ανησυχητική είναι η πρόβλεψη ότι μέχρι το 2030 το ποσοστό αυτό θα έχει σχεδόν διπλασιαστεί.

Τι είναι;

Ας δούμε όμως τι είναι ο διαβήτης. Κάθε φορά που καταναλώνουμε ένα γεύμα, η τροφή διασπάται σε επιμέρους θρεπτικά συστατικά. Το μεγαλύτερο μέρος της τροφής διασπάται σε γλυκόζη, η οποία εισέρχεται στο αίμα. Στον αντίποδα αυτής της διαδικασίας, η ινσουλίνη βοηθά στον μεταβολισμό του σακχάρου του αίματος και μεταφέρει το σάκχαρο από το αίμα στα κύτταρα και όλα τα όργανα του σώματος, όπως στην καρδιά, τους πνεύμονες, τα νεφρά κ.λπ. Το σάκχαρο παρέχει ενέργεια στο σώμα, ώστε να πραγματοποιούνται όλες οι φυσικές λειτουργίες, όπως οι χτύποι της καρδιάς και η εισπνοή – εκπνοή.

Ο άνθρωπος που πάσχει από Σακχαρώδη Διαβήτη όμως, έχει αυξημένη ποσότητα γλυκόζης στο αίμα του (υπεργλυκαιμία). Αυτό συμβαίνει γιατί το πάγκρεας δεν παράγει αρκετή ή καθόλου ινσουλίνη, ή γιατί τα κύτταρα δεν ανταποκρίνονται επαρκώς στην ινσουλίνη που παράγεται από το πάγκρεας. Ως αποτέλεσμα, παρατηρείται αυξημένη κυκλοφορία γλυκόζης στο αίμα.

Πρόληψη

Υπάρχει τρόπος να τον προλάβουμε; Για την καλύτερη πρόληψη του διαβήτη, είναι σημαντικό να εντοπιστούν τα άτομα που πάσχουν από προδιαβήτη (δηλ. ένα πρόδρομο στάδιο του διαβήτη), ώστε να βελτιώσουν τον τρόπο ζωής και διατροφής τους και να εμποδίσουν την εγκατάσταση της νόσου.

«Πριν την εμφάνιση του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 προηγείται μια περίοδος που τα σάκχαρα είναι αυξημένα πάνω από το φυσιολογικό, αλλά όχι σε επίπεδα αρκετά υψηλά για να χαρακτηρίσουμε το άτομο διαβητικό. Η περίοδος αυτή καλείται προδιαβήτης και χαρακτηρίζεται από αντίσταση στη δράση της ινσουλίνης και προοδευτικά επιδεινούμενη ανοχή στη γλυκόζη, στους υδατάνθρακες δηλαδή», εξηγεί η κυρία Μεντζελοπούλου.

Η διάγνωση και η αντιμετώπιση του προδιαβήτη είναι άκρως σημαντική, γιατί προλαμβάνει σε μεγάλο βαθμό τα καρδιαγγειακά συμβάματα. Ο προδιαβήτης, πέρα από το υψηλό σάκχαρο, ευθύνεται και για επιμέρους θέματα υγείας, όπως τη λιπώδη διήθηση ήπατος, τη διαταραχή στη χοληστερίνη και τα λιπίδια και την αυξημένη πίεση.

Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ανησυχητικά αυξανόμενη συχνότητα εμφάνισής του, ακόμη και από την εφηβική ηλικία. Γι’ αυτό είναι σημαντικό τα άτομα που πάσχουν από προδιαβήτη να παρακολουθούνται τουλάχιστον ετησίως με κλινική εξέταση και κατάλληλες εργαστηριακές εξετάσεις, ώστε έγκαιρα να διαπιστωθεί επιδείνωση προς τον διαβήτη ή άλλες επιπλοκές, όπως η υπέρταση και η υπερλιπιδαιμία.

Ομάδες Κινδύνου

Διαβήτη μπορεί να πάθουν άτομα συνήθως με γενετική προδιάθεση. Ωστόσο, κάθε άτομο μπορεί να εμφανίσει συμπτώματα προδιαβήτη ή διαβήτη, μιας και υπάρχουν δεκάδες άλλοι παράγοντες που ευθύνονται για τη νόσο.  Αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν συμπτώματα διαβήτη έχουν τα υπέρβαρα ή παχύσαρκα άτομα (κάθε κιλό αύξησης του βάρους πάνω από το φυσιολογικό αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης διαβήτη). Τα άτομα που ακολουθούν ένα μοντέλο καθιστικής ζωής, με μειωμένη έως ανύπαρκτη σωματική δραστηριότητα, οι γυναίκες με ιστορικό σακχαρώδους διαβήτη κύησης και τα άτομα με υπέρταση διατρέχουν επίσης υψηλό κίνδυνο.

Κατά την κυρία Μεντζελοπούλου, άλλοι παράγοντες που υποδηλώνουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης σακχαρώδη διαβήτη είναι το ιστορικό συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών στις γυναίκες, η κοιλιακή παχυσαρκία και ιδαίτερα η εναπόθεση λίπους στο ήπαρ, η χαμηλή καλή χοληστερίνη HDL (<40 στους άνδρες, <50 στις γυναίκες) και τα υψηλά τριγλυκερίδια.

«Ο λόγος που δίνεται τόση σημασία στην αναγνώριση των παραγόντων κινδύνου για τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 και τον προδιαβήτη είναι η δυνατότητα πρόληψης ή σημαντικής καθυστέρησης στην εμφάνισή του. Μπορεί κάποιος να μην μπορεί να αλλάξει τα γονίδιά του, μπορεί όμως να αλλάξει τον τρόπο ζωής του. Βασικά βήματα για την πρόληψη του διαβήτη, είναι η απώλεια βάρους,  η τακτική άσκηση, ακόμα και ήπιας έντασης για τουλάχιστον μισή ώρα, 5 φορές την εβδομάδα και η διακοπή του καπνίσματος», σημειώνει η ειδικός.

Ο ρόλος της διατροφής

Το πιο ουσιαστικό όμως είναι η αλλαγή της διατροφής: Θα πρέπει να μειωθεί η κατανάλωση τροφών με πολλά συντηρητικά και υδατάνθρακες υψηλού γλυκαιμικού δείκτη και να αυθηξεί η κατανάλωση πρωτεϊνών με χαμηλά λιπαρά, γαλακτοκομικών, φρούτων, λαχανικών και υδατανθράκων με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη και πολλών φυτικών ινών. «Η σωστή και ισορροπημένη διατροφή με τακτική αλλά ελεγχόμενη κατανάλωση των σωστών υδατανθράκων, η άσκηση, η διατήρηση ενός φυσιολογικού σωματικού βάρους, η ρύθμιση της υπέρτασης και της υπερλιπιδαιμίας (αν υπάρχει), η συχνή παρακολούθηση και η λήψη κατάλληλης θεραπείας είναι μέτρα που μπορούν να μειώσουν σε μεγάλο βαθμό τις επιπλοκές του σακχαρώδη διαβήτη και την εξέλιξή του», τονίζει η κυρία Μεντζελοπούλου.

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια προοδευτικά επιδεινούμενη νόσος για την οποία δεν υπάρχει οριστική θεραπεία. Η έγκαιρη όμως διάγνωσή του και η τροποποίηση των παραγόντων κινδύνου παίζει τεράστιο ρόλο στην ταχύτητα εξέλιξης της νόσου και στη βαρύτητά της.

Συμπληρώματα & διαβήτης

Σύμφωνα με την κυρία Μεντζελοπούλου, δεν υπάρχουν «μαγικά» συμπληρώματα διατροφής που να μπορούν να καθυστερήσουν, να βελτιώσουν ή να αναστρέψουν τον διαβήτη. Μικρές μελέτες έχουν δείξει οφέλη από τη χρήση συμπληρωμάτων που περιέχουν κανέλα αλλά μετα-ανάλυση αυτών των μελετών δεν έδειξε ουσιαστικό όφελος, παρά μόνο μια μικρή πτώση στο σάκχαρο νηστείας. Νεότερες μελέτες γίνονται για την πιθανή ευνοϊκή επίδραση του χρωμίου, του βαναδίου, του μαγνησίου και της ινοσιτόλης στην ευαισθησία του σώματος στη ινσουλίνη.

«Τα άτομα με μακράς διάρκειας σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 μπορεί να παρουσιάσουν και άλλες νόσους, όπως κακοήθη αναιμία (που σχετίζεται με ελαττωμένη απορροφήση της βιταμίνης Β12) ή κοιλιοκάκη (δυσανεξία στην γλουτένη), οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν σε χαμηλή απορρόφηση βιταμινών και ιχνοστοιχείων». Είναι επομένως σημαντικό, ο ασθενής να λάβει μέτρα για την αναπλήρωση αυτών των θρεπτικών συστατικών. Σε κάθε περίπτωση, είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως η χορήγηση βιταμινών και ιχνοστοιχείων θα πρέπει να εξατομικεύεται μετά από αξιολόγηση από τον ειδικό διαβητολόγο που παρακολουθεί τον ασθενή και έπειτα από συζήτηση μαζί του.

Διαβήτης: Πώς να τον αναγνωρίσετε…

Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 είναι μια χρόνια νόσος, που εξελίσσεται σε διάρκεια ετών και συνήθως δεν προκαλεί κανένα σύμπτωμα μέχρι το σάκχαρο να ανέβει πολύ. Για τον λόγο αυτό, σχεδόν οι μισοί άνθρωποι που πάσχουν από διαβήτη παραμένουν αδιάγνωστοι για χρόνια, χάνοντας πολύτιμο χρόνο από την αποτελεσματική αντιμετώπισή του και τη μείωση των πιθανών επιπλοκών στην υγεία τους. Αν το σάκχαρο ανέβει πολύ πάνω από το φυσιολογικό μπορεί να προκαλέσει:

• Έντονη κόπωση
• Πολυουρία/ συχνουρία
• Έντονη δίψα (ακόμα και το βράδυ)
• Διαταραχή στην όραση, προβλήματα εστίασης
• Συχνές κολπίτιδες στις γυναίκες ή ουρηθρίτιδες στους άνδρες
• Κακή επούλωση τραυμάτων
• Μουδιάσματα στα άκρα
• Προβλήματα σεξουαλικής λειτουργίας / προβλήματα στύσης
• Απώλεια βάρους, αν το σάκχαρο είναι πολύ αυξημένο